Test Ishihary to jeden z najważniejszych i najpowszechniej stosowanych na świecie testów do badania widzenia barwnego. Kolorowe plansze z ukrytymi liczbami lub wzorami stanowią fundamentalne narzędzie w diagnostyce zaburzeń rozpoznawania kolorów. Dla przeciętnego człowieka problemy z widzeniem barwnym mogą być jedynie niewielką niedogodnością w życiu codziennym. Jednak w przypadku osób ubiegających się o pracę w służbach mundurowych, takich jak policja, wojsko czy straż pożarna, prawidłowe rozpoznawanie kolorów może być kluczowe dla skutecznego wykonywania obowiązków służbowych oraz bezpieczeństwa własnego i innych.

Badanie widzenia barwnego za pomocą tablic Ishihary stanowi integralną część kompleksowych badań okulistycznych przeprowadzanych w procesie rekrutacji do służb mundurowych. Wymagania dotyczące prawidłowego rozpoznawania kolorów są ściśle określone w przepisach i mogą różnić się w zależności od rodzaju służby czy stanowiska. Wiele osób marzących o karierze w tych formacjach nie zdaje sobie sprawy, jak istotną rolę odgrywa ten aspekt widzenia w procesie kwalifikacji.

W niniejszym artykule kompleksowo omówimy zagadnienie tablic Ishihary w kontekście badań okulistycznych do służb mundurowych. Przedstawimy historię i zasadę działania tego testu, wyjaśnimy dlaczego prawidłowe widzenie barwne jest tak ważne w pracy funkcjonariuszy, a także omówimy konkretne wymagania i normy poszczególnych formacji. Podpowiemy również, jak przygotować się do badania oraz co robić w przypadku niekorzystnego wyniku. Poniżej znajdziesz również test Ishihary, który będziesz mógł wykonać i zbadać samodzielnie swój wzrok.

Czym są tablice Ishihary?

Tablice Ishihary zostały opracowane przez japońskiego okulistę, profesora Shinobu Ishiharę w 1917 roku podczas jego pracy na Uniwersytecie Tokijskim. Początkowo zostały stworzone jako narzędzie diagnostyczne dla japońskiej armii, aby wykrywać zaburzenia widzenia barwnego u rekrutów wojskowych. Był to okres I wojny światowej, kiedy precyzyjne rozróżnianie kolorów przez żołnierzy miało kluczowe znaczenie militarne – od właściwej identyfikacji mundurów, przez rozpoznawanie sygnałów świetlnych, po odczytywanie kolorowych map i oznaczeń.

Profesor Ishihara zauważył, że dotychczasowe metody badania daltonizmu były niedoskonałe i czasochłonne. Stworzył więc serię kolorowych plansz zawierających ukryte cyfry lub ścieżki, które były widoczne tylko dla osób z prawidłowym widzeniem barwnym lub przeciwnie – tylko dla osób z zaburzeniami widzenia kolorów. Jego metoda okazała się niezwykle skuteczna i szybko zyskała międzynarodowe uznanie.

Pierwsze wydanie tablic Ishihary zawierało 38 plansz. Z biegiem lat test był udoskonalany, a obecnie standardowy pełny zestaw składa się najczęściej z 38 plansz, choć w praktyce klinicznej często stosuje się skrócone wersje zawierające 14 lub 24 plansze. Od momentu powstania tablice te stały się złotym standardem w badaniu zaburzeń widzenia barwnego i są wykorzystywane jako test Ishihary na całym świecie, zarówno w medycynie pracy, jak i w diagnostyce klinicznej.

Test Ishihary: budowa i zasada działania

Tablice Ishihary to okrągłe plansze wypełnione kolorowymi kropkami (tzw. pseudoizochromatyczne płytki) o różnej wielkości i odcieniach. Kropki te tworzą wzory – najczęściej cyfry lub linie – które są widoczne lub niewidoczne w zależności od zdolności rozróżniania kolorów przez badanego.

Podstawowa zasada działania testu opiera się na wykorzystaniu zjawiska izochromatyzmu, czyli takiego dobrania kolorów, które dla osoby z zaburzeniami widzenia barwnego wydają się identyczne, choć dla osoby z prawidłowym widzeniem są wyraźnie różne. W praktyce oznacza to, że na planszach ukryte są wzory z kolorowych kropek, które zlewają się z tłem dla osób z daltonizmem, ale są wyraźnie widoczne dla osób z normalnym widzeniem barwnym (lub odwrotnie).

Wyróżniamy kilka typów plansz w zestawie tablic Ishihary:

1. Plansze demonstracyjne – są to pierwsze plansze w zestawie, na których cyfry są widoczne zarówno dla osób z normalnym widzeniem barwnym, jak i dla osób z zaburzeniami. Służą do wyjaśnienia zasady badania i sprawdzenia, czy badany rozumie polecenia.
2. Plansze transformacyjne – zawierają cyfry, które są inaczej postrzegane przez osoby z prawidłowym widzeniem barwnym i inaczej przez osoby z zaburzeniami. Na przykład osoba z normalnym widzeniem może zobaczyć cyfrę „74”, podczas gdy osoba z daltonizmem typu czerwono-zielonego dostrzeże „21”.
3. Plansze znikające – zawierają cyfry, które są widoczne dla osób z normalnym widzeniem barwnym, ale niewidoczne lub trudne do rozpoznania dla osób z zaburzeniami widzenia kolorów.
4. Plansze ukryte – zawierają cyfry, które są niewidoczne dla osób z normalnym widzeniem barwnym, ale widoczne dla osób z określonym typem zaburzeń widzenia kolorów.
5. Plansze ze ścieżkami – zamiast cyfr zawierają kolorowe linie, które badany ma prześledzić palcem lub pędzlem. Te plansze są szczególnie przydatne w badaniu dzieci i osób, które nie potrafią czytać cyfr.

Podczas badania tablice są prezentowane w standardowych warunkach oświetleniowych (najlepiej przy naturalnym świetle dziennym lub specjalnym oświetleniu imitującym światło dzienne), a badany ma około 3-5 sekund na rozpoznanie i podanie widocznego wzoru. Test Ishihary wymaga precyzyjnych warunków przeprowadzenia, aby wyniki były wiarygodne. Dlatego tak ważne jest odpowiednie oświetlenie oraz zachowanie standardowego czasu ekspozycji plansz. Pozwala to na obiektywną ocenę zdolności widzenia barwnego kandydata do służb mundurowych.

Rodzaje daltonizmu wykrywane za pomocą tablic Ishihary

Tablice Ishihary są szczególnie skuteczne w wykrywaniu najpowszechniejszych form zaburzeń widzenia barwnego, czyli daltonizmu typu czerwono-zielonego. Wyróżniamy następujące główne rodzaje daltonizmu, które mogą być zdiagnozowane za pomocą tego testu:

1. Protanopia i protanomalia – zaburzenia dotyczące postrzegania koloru czerwonego. Protanopia to całkowity brak zdolności do rozpoznawania czerwieni, natomiast protanomalia to osłabiona percepcja tego koloru. Osoby z tym zaburzeniem mają trudności z rozróżnianiem czerwieni od zieleni oraz błękitu.
2. Deuteranopia i deuteranomalia – zaburzenia dotyczące postrzegania koloru zielonego. Deuteranopia oznacza całkowity brak zdolności do rozpoznawania zieleni, a deuteranomalia to osłabiona percepcja tego koloru. Jest to najczęstszy typ daltonizmu, stanowiący około 6% populacji męskiej.
3. Tritanopia i tritanomalia – zaburzenia dotyczące postrzegania koloru niebieskiego i żółtego. Te rzadkie formy daltonizmu nie są jednak dobrze wykrywane standardowymi tablicami Ishihary, które są przede wszystkim zaprojektowane do wykrywania zaburzeń czerwono-zielonych.
4. Achromatopsja – skrajnie rzadkie zaburzenie polegające na całkowitym braku widzenia barwnego (widzenie czarno-białe). Osoby z achromatopsją widzą świat w odcieniach szarości. Również w tym przypadku tablice Ishihary nie są optymalnym narzędziem diagnostycznym.

Warto podkreślić, że test Ishihary jest testem przesiewowym, co oznacza, że służą do wstępnej identyfikacji problemu. W przypadku wykrycia zaburzeń widzenia barwnego za pomocą tego testu, często stosuje się dodatkowe, bardziej szczegółowe badania (np. test Farnsworth-Munsell 100 Hue lub anomaloskop Nagela), aby określić dokładny typ i nasilenie zaburzenia.

Dlaczego badanie widzenia barwnego jest kluczowe w służbach mundurowych?

Służby mundurowe to formacje, w których prawidłowe rozpoznawanie kolorów może mieć kluczowe znaczenie dla skutecznego wykonywania obowiązków służbowych, a w niektórych przypadkach – dla bezpieczeństwa samego funkcjonariusza i innych osób. Specyfika pracy w tych formacjach obejmuje szereg zadań, w których precyzyjne widzenie barwne jest niezbędne:

1. Identyfikacja sygnałów świetlnych i kolorowych oznaczeń – funkcjonariusze muszą szybko i bezbłędnie rozpoznawać sygnały świetlne na drodze, światła sygnalizacyjne w terenie, kolorowe flagi i oznaczenia.
2. Rozpoznawanie obiektów i osób – prawidłowe widzenie barwne pomaga w identyfikacji umundurowania, pojazdów, charakterystycznych elementów ubioru czy wyglądu poszukiwanych osób.
3. Odczytywanie map i planów – mapy taktyczne, plany ewakuacyjne czy schematy obiektów często wykorzystują kody kolorystyczne do przekazywania istotnych informacji.
4. Kontrola stanu technicznego sprzętu – wiele urządzeń i sprzętu używanego przez służby mundurowe wykorzystuje kolorowe wskaźniki do sygnalizowania stanu pracy, poziomu naładowania czy awarii.
5. Ocena stanu poszkodowanych – w przypadku służb ratowniczych, zdolność do oceny zabarwienia skóry (sinica, zaczerwienienie), koloru wydzielin czy zmian chorobowych może być kluczowa dla szybkiej diagnozy i udzielenia właściwej pomocy.
6. Rozpoznawanie zagrożeń – wiele substancji niebezpiecznych jest oznaczonych kolorami (np. butle z gazami), podobnie jak przewody elektryczne czy materiały wybuchowe.
7. Prowadzenie dokumentacji – wypełnianie kolorowych formularzy, raportów czy protokołów wymaga prawidłowego rozróżniania kolorów.

W sytuacjach ekstremalnych, kiedy liczy się każda sekunda, niemożność szybkiego rozpoznania koloru może prowadzić do poważnych konsekwencji, dlatego służby mundurowe przywiązują tak dużą wagę do badania widzenia barwnego u kandydatów.

Przykłady stanowisk, gdzie widzenie barwne jest kluczowe

Policja

W Policji prawidłowe widzenie barwne jest istotne na wielu stanowiskach:

• Policjanci ruchu drogowego – muszą bezbłędnie rozpoznawać sygnały świetlne, znaki drogowe, światła pojazdów, a także kolory przewodów przy kontroli technicznej pojazdów.
• Technicy kryminalistyki – rozróżnianie kolorów jest kluczowe przy zabezpieczaniu śladów, analizie materiału dowodowego, porównywaniu próbek czy przy stosowaniu różnych odczynników chemicznych.
• Policjanci jednostek specjalnych – podczas akcji taktycznych często korzystają z kolorowych oznaczeń, map sytuacyjnych i sygnałów świetlnych.
• Oficerowie śledczy – muszą dokładnie opisywać wygląd poszukiwanych osób, w tym kolory ubrań, pojazdów czy innych charakterystycznych elementów.

Wojsko Polskie

W Wojsku Polskim widzenie barwne jest szczególnie ważne na następujących stanowiskach:

• Piloci wojskowi – muszą bezbłędnie rozpoznawać kolorowe wskaźniki w kokpicie, sygnały świetlne na pasie startowym oraz oznaczenia na mapach lotniczych.
• Operatorzy radarów i systemów łączności – pracują z urządzeniami wykorzystującymi kolorowe wyświetlacze do przekazywania krytycznych informacji.
• Strzelcy wyborowi i operatorzy jednostek specjalnych – korzystają z noktowizorów i innych urządzeń optycznych, w których prawidłowe rozpoznawanie kolorów może mieć znaczenie taktyczne.
• Saperzy i służby inżynieryjne – muszą rozpoznawać kolorowe oznaczenia przewodów, materiałów wybuchowych i innych elementów stanowiących zagrożenie.
• Personel medyczny – lekarze i ratownicy wojskowi muszą prawidłowo oceniać stan pacjenta na podstawie zabarwienia skóry i innych wskaźników wizualnych.

Straż Pożarna

W Państwowej Straży Pożarnej precyzyjne rozpoznawanie kolorów jest niezbędne w następujących obszarach:

• Rozpoznawanie substancji niebezpiecznych – butle z gazami, pojemniki z chemikaliami i inne substancje niebezpieczne są oznaczone kolorami zgodnymi z międzynarodowymi standardami.
• Odczytywanie planów ewakuacyjnych i pożarowych – plany te wykorzystują kody kolorystyczne do oznaczania dróg ewakuacji, lokalizacji sprzętu przeciwpożarowego czy miejsc szczególnego zagrożenia.
• Ocena sytuacji pożarowej – kolor dymu i płomieni może dostarczyć istotnych informacji o rodzaju palącego się materiału i stopniu zagrożenia.
• Obsługa sprzętu ratowniczego – wiele urządzeń używanych przez strażaków wykorzystuje kolorowe wskaźniki do sygnalizowania stanu pracy czy poziomu zużycia.

Inne służby mundurowe

Prawidłowe widzenie barwne jest również istotne w:

• Straży Granicznej – przy kontroli dokumentów, rozpoznawaniu fałszerstw, identyfikacji oznaczeń na pojazdach czy rozpoznawaniu sygnałów granicznych.
• Służbie Więziennej – przy obsłudze systemów monitoringu, rozpoznawaniu sygnałów alarmowych czy identyfikacji osób.
• Służbie Celno-Skarbowej – przy kontroli dokumentów, identyfikacji towarów czy rozpoznawaniu zabezpieczeń.

Jak widać, w niemal każdej służbie mundurowej istnieją stanowiska, na których prawidłowe widzenie barwne jest niezbędne do skutecznego wykonywania obowiązków służbowych, a jego brak może stanowić poważne ograniczenie.

Procedura badania tablicami Ishihary w służbach mundurowych

Badanie widzenia barwnego za pomocą tablic Ishihary jest standardowym elementem kompleksowego badania okulistycznego przeprowadzanego w ramach kwalifikacji do służb mundurowych. Procedura badania przebiega zazwyczaj według następującego schematu:

1. Przygotowanie do badania:
   • Test Ishihary przeprowadza się w pomieszczeniu o dobrym, równomiernym oświetleniu, najlepiej przy świetle dziennym (około 6500 K) lub specjalnej lampie imitującej światło dzienne.
   • Pacjent siedzi naprzeciwko lekarza, w odległości około 75 cm od prezentowanych tablic.
   • Jeśli pacjent na co dzień nosi okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe (do korekcji wad refrakcji, nie chromatycznych), może mieć je założone podczas badania.
2. Instrukcja i demonstracja:
   • Lekarz wyjaśnia pacjentowi zasady badania – że będzie pokazywał kolorowe plansze, na których ukryte są cyfry lub wzory.
   • Często badanie rozpoczyna się od prezentacji planszy demonstracyjnej, którą powinni rozpoznać wszyscy, niezależnie od stanu widzenia barwnego.
3. Prezentacja tablic:
   • Lekarz prezentuje kolejne tablice Ishihary z zestawu, trzymając je pod odpowiednim kątem, aby uniknąć odbić światła.
   • Każda tablica jest prezentowana przez określony czas, zazwyczaj 3-5 sekund.
   • Pacjent jest proszony o natychmiastowe podanie cyfry lub opisanie wzoru, który widzi na planszy.
   • W przypadku tablic ze ścieżkami, pacjent może być poproszony o prześledzenie linii palcem lub pędzlem.
4. Zapisywanie wyników:
   • Lekarz notuje odpowiedzi pacjenta dla każdej planszy.
   • W przypadku niektórych plansz istnieje możliwość niewielkich błędów (np. pomylenie cyfry 5 z 6), które nie muszą świadczyć o zaburzeniach widzenia barwnego.
5. Podsumowanie wyników:
   • Po prezentacji wszystkich tablic Ishihary (lub wybranego zestawu w wersji skróconej) lekarz dokonuje oceny wyników na podstawie liczby prawidłowych odpowiedzi.
   • W przypadku wykrycia nieprawidłowości, lekarz może zdecydować o przeprowadzeniu dodatkowych testów widzenia barwnego.

Test Ishihary, a dokładnie cała procedura trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu minut, w zależności od liczby prezentowanych plansz oraz indywidualnego tempa odpowiedzi pacjenta.

Jakie są kryteria oceny wyników testu

Ocena wyników testu Ishihary opiera się na liczbie prawidłowo rozpoznanych plansz w stosunku do całkowitej liczby prezentowanych plansz diagnostycznych. Kryteria są zazwyczaj następujące:

1. Pełny zestaw (38 plansz):
   • Osoby z prawidłowym widzeniem barwnym powinny prawidłowo rozpoznać co najmniej 36-38 plansz.
   • 30-35 prawidłowych odpowiedzi może wskazywać na łagodne zaburzenia widzenia barwnego.
   • Mniej niż 30 prawidłowych odpowiedzi sugeruje znaczące zaburzenia widzenia barwnego.
2. Skrócony zestaw (24 plansze):
   • Osoby z prawidłowym widzeniem barwnym powinny prawidłowo rozpoznać co najmniej 22-24 plansze.
   • 18-21 prawidłowych odpowiedzi może wskazywać na łagodne zaburzenia.
   • Mniej niż 18 prawidłowych odpowiedzi sugeruje znaczące zaburzenia.
3. Kompaktowy zestaw (14 plansz):
   • Osoby z prawidłowym widzeniem barwnym powinny prawidłowo rozpoznać co najmniej 13-14 plansz.
   • 10-12 prawidłowych odpowiedzi może wskazywać na łagodne zaburzenia.
   • Mniej niż 10 prawidłowych odpowiedzi sugeruje znaczące zaburzenia.

W kontekście badań do służb mundurowych, kryteria oceny są często bardziej rygorystyczne, a wymagania dotyczące minimalnej liczby prawidłowych odpowiedzi są określone w odpowiednich przepisach i regulaminach poszczególnych formacji.

Na przykład, w niektórych służbach wymagane jest bezbłędne rozpoznanie wszystkich podstawowych tablic Ishihary lub dopuszczalny jest maksymalnie jeden błąd. W innych przypadkach stosuje się bardziej elastyczne podejście, gdzie dopuszcza się kilka błędów, w zależności od stanowiska, na które aplikuje kandydat.

Warto podkreślić, że test Ishihary pozwala nie tylko na wykrycie zaburzeń widzenia barwnego, ale również na określenie ich typu:

• Błędy na planszach zaprojektowanych do wykrywania protanopii/protanomalii wskazują na zaburzenia w rozpoznawaniu koloru czerwonego.
• Błędy na planszach zaprojektowanych do wykrywania deuteranopii/deuteranomalii wskazują na zaburzenia w rozpoznawaniu koloru zielonego.
• Specyficzny wzorzec błędów może pozwolić na rozróżnienie między całkowitym brakiem percepcji danego koloru (protanopia, deuteranopia) a jej osłabieniem (protanomalia, deuteranomalia).

Czy wynik negatywny testu Ishihary zawsze oznacza dyskwalifikację?

Wynik negatywny w teście Ishihary nie zawsze oznacza automatyczną dyskwalifikację z procesu rekrutacji do służb mundurowych. To, czy wykryte zaburzenia widzenia barwnego będą stanowić przeciwwskazanie do służby, zależy od kilku czynników:

1. Rodzaj i stopień zaburzenia widzenia barwnego:
   • Łagodne formy daltonizmu (np. łagodna deuteranomalia) mogą być akceptowalne na niektórych stanowiskach.
   • Ciężkie formy (np. protanopia, deuteranopia) zwykle stanowią przeciwwskazanie do służby na stanowiskach wymagających precyzyjnego rozpoznawania kolorów.
2. Stanowisko, o które ubiega się kandydat:
   • Istnieją stanowiska w służbach mundurowych, na których prawidłowe widzenie barwne nie jest kluczowe dla wykonywania obowiązków służbowych (np. niektóre stanowiska administracyjne, logistyczne czy informatyczne).
   • Z drugiej strony, stanowiska operacyjne, takie jak pilot wojskowy, policjant ruchu drogowego czy strażak, zwykle wymagają prawidłowego widzenia barwnego.
3. Konkretne przepisy danej formacji:
   • Każda służba mundurowa ma własne przepisy określające wymagania zdrowotne, w tym dotyczące widzenia barwnego.
   • Niektóre formacje stosują bardziej rygorystyczne kryteria, inne są bardziej elastyczne, szczególnie w przypadku stanowisk nieoperacyjnych.
4. Możliwość dodatkowych badań:
   • W przypadku wątpliwości lub negatywnego wyniku testu Ishihary, komisja lekarska może skierować kandydata na dodatkowe, bardziej szczegółowe badania widzenia barwnego (np. test Farnsworth-Munsell 100 Hue, anomaloskop Nagela).
   • Czasami bardziej precyzyjne badania mogą wykazać, że zaburzenie jest na tyle łagodne, że nie wpłynie negatywnie na wykonywanie obowiązków służbowych.
5. Indywidualna ocena komisji lekarskiej:
   • Ostateczna decyzja o dopuszczeniu kandydata do służby należy do komisji lekarskiej, która dokonuje całościowej oceny stanu zdrowia kandydata.
   • W niektórych przypadkach komisja może uznać, że wykryte zaburzenie widzenia barwnego nie stanowi przeciwwskazania do służby na konkretnym stanowisku.

Warto podkreślić, że w większości przypadków poważne zaburzenia widzenia barwnego wykryte za pomocą tablic Ishihary będą stanowić przeciwwskazanie do służby na stanowiskach operacyjnych w formacjach mundurowych. Test Ishihary pozwala precyzyjnie zidentyfikować rodzaj i stopień daltonizmu, co ma kluczowe znaczenie przy kwalifikacji kandydatów. Jednak w przypadku stanowisk nieoperacyjnych lub specjalistycznych (np. informatyk, analityk, pracownik administracyjny) istnieje większa elastyczność w tym zakresie.

Kandydaci z zaburzeniami widzenia barwnego powinni przed przystąpieniem do procesu rekrutacji zapoznać się z wymaganiami zdrowotnymi danej formacji, aby uniknąć rozczarowania na późniejszym etapie. W niektórych przypadkach warto również rozważyć konsultację z lekarzem okulistą, który oceni stopień zaburzenia i doradzi, czy warto ubiegać się o konkretne stanowisko.

Normy i wymagania dla poszczególnych służb

Policja jako jedna z największych służb mundurowych w Polsce ma jasno określone wymagania dotyczące widzenia barwnego kandydatów. Wymagania te są zróżnicowane w zależności od kategorii zdrowia, do której kandydat ma być zakwalifikowany.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie wykazu chorób i ułomności, wraz z kategoriami zdolności do służby w Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej oraz Służbie Ochrony Państwa, dla kandydatów do służby w Policji obowiązują następujące normy dotyczące widzenia barwnego:

Policja

Policja – jako największa formacja mundurowa podległa MSWiA – wymaga dziś:

Grupa	Kogo obejmuje	Ocena widzenia barwnego	Kategoria	Konsekwencje
I	Kandydaci (dobór zewnętrzny)	brak zaburzeń lub tylko „nieznaczne upośledzenie” (barwy podstawowe rozróżniane)	Z (zdolny) lub Z/N – komisja decyduje indywidualnie	pełen zakres stanowisk operacyjnych; przy Z/N możliwe ograniczenia do zadań nieoperacyjnych
		„znaczne upośledzenie” lub całkowita daltonizm	N (niezdolny)	brak możliwości przyjęcia
II	Funkcjonariusze w służbie	brak lub nieznaczne upośledzenie	A (zdolny)	służba bez ograniczeń
		znaczne zaburzenia	C (niezdolny)	przeniesienie do rezerwy kadrowej lub zwolnienie
III	Działania kontr-/antyterrorystyczne (BOA, SPKP itp.)	nawet minimalne odchylenia powodują odrzucenie	zawsze Z lub N	tylko kandydaci z perfekcyjnym rozpoznaniem barw uzyskują Z

Badania: test Ishihary nadal stanowi pierwszy filtr, lecz rozporządzenie nie wyznacza już maksymalnej liczby błędów; kwalifikacja „nieznaczne” vs „znaczne” odbywa się opisowo. W razie wątpliwości komisja może zlecić test Farnsworth-Munsell 100-Hue lub badanie anomaloskopem.

Wojsko Polskie

Wymagania wojskowe regulują odrębne przepisy MON (Dz.U. 2020 poz. 72 z późn. zm.). Kategoriom Z/A, Z/B, Z/C itp. – opisanym we wcześniejszej wersji tekstu – nie zmieniono brzmienia; piloci, operatorzy radarów i żołnierze wojsk specjalnych nadal muszą wykazać bezbłędne widzenie barwne.

Państwowa Straż Pożarna

Grupa	Kogo obejmuje	Ocena	Kategoria	Znaczenie
IV	Kandydaci do PSP	brak lub nieznaczne upośledzenie	Z	dopuszczenie do służby ratowniczo-gaśniczej
		znaczne zaburzenia	N	brak możliwości przyjęcia
V	Funkcjonariusze PSP	brak lub nieznaczne zaburzenie	A	służba operacyjna bez ograniczeń
		znaczne zaburzenie	C	niezdolność do służby operacyjnej

W praktyce oznacza to, że kandydat-strażak z drobnym deficytem barwnym może zostać przyjęty, ale strażak w służbie, u którego rozwinie się poważna dyschromatopsja, otrzyma kategorię C i zostanie wyłączony z działań.

Straż Graniczna, Straż Marszałkowska, Służba Ochrony Państwa

Formacje te korzystają z tego samego załącznika co Policja. Kandydaci (Grupa I) muszą spełnić kryteria Z (lub w wyjątkowych sytuacjach Z/N przy nieznacznym deficycie barwnym). Funkcjonariusze (Grupa II) zyskać muszą kategorię A; przy znacznym deficycie otrzymują C. Wydział Zabezpieczenia Działań SG i pododdziały SOP o charakterze kontrterrorystycznym podlegają rygorowi Grupy III – wymagane jest idealne widzenie barwne.

Podsumowanie praktyczne

• Litera „Z” – nowy odpowiednik dawnej kategorii „A” dla kandydatów; tylko osoby z prawidłowym (lub minimalnie zaburzonym) widzeniem barw otrzymują tę kwalifikację.
• Brak sztywnego progu „błędów Ishihary” – o „nieznaczności” czy „znaczności” decyduje komisja.
• Jednostki specjalne (Grupa III) pozostają bezwzględnie restrykcyjne: 100 % poprawności testu Ishihary i brak jakichkolwiek anomalii trichromatycznych.
• Wojsko i służby niepodlegające MSWiA (SW, KAS) utrzymują dotychczasowe własne progi.

Jeżeli przygotowujesz się do rekrutacji, wykonaj standardowy test Ishihary w gabinecie okulistycznym, dostępny również powyżej. W razie wątpliwości poproś o rozszerzoną diagnostykę barw (F-M 100-Hue / anomaloskop), aby wcześniej ocenić ryzyko przyznania kategorii N lub C.

Najczęstsze problemy kandydatów podczas testów Ishihary

Podczas badania widzenia barwnego za pomocą testu Ishihary kandydaci do służb mundurowych mogą napotkać różne trudności, a same tablice Ishihary stanowią standardowe narzędzie diagnostyczne wymagające odpowiedniego przygotowania. Warto je poznać i wiedzieć, jak można się do nich przygotować:

1. Stres związany z badaniem:
   • Problem: Stres może wpływać na percepcję i koncentrację, prowadząc do błędów w rozpoznawaniu wzorów.
   • Przygotowanie: Przed badaniem warto poćwiczyć techniki relaksacyjne, takie jak głębokie oddychanie czy wizualizacja. Dobrze jest również zapoznać się z procedurą badania, aby wiedział, czego się spodziewać.
2. Zbyt krótki czas na rozpoznanie wzoru:
   • Problem: Standardowy czas prezentacji planszy (3-5 sekund) może być dla niektórych osób zbyt krótki, szczególnie jeśli mają one łagodne zaburzenia widzenia barwnego.
   • Przygotowanie: Warto ćwiczyć szybkie rozpoznawanie wzorów, korzystając z dostępnych online wersji testu Ishihary lub specjalnych aplikacji mobilnych.
3. Niewłaściwe warunki oświetleniowe:
   • Problem: Zbyt słabe lub zbyt intensywne oświetlenie może wpływać na percepcję kolorów i prowadzić do błędnych odpowiedzi.
   • Przygotowanie: Przed badaniem warto zapytać lekarza, czy warunki oświetleniowe są odpowiednie. W przypadku wątpliwości można poprosić o dostosowanie oświetlenia.
4. Trudności z rozróżnianiem podobnych cyfr:
   • Problem: Niektóre cyfry, takie jak 3 i 8, 5 i 6 czy 1 i 7, mogą być trudne do rozróżnienia, szczególnie w przypadku łagodnych zaburzeń widzenia barwnego.
   • Przygotowanie: Warto ćwiczyć rozpoznawanie podobnych cyfr ukrytych wśród kolorowych kropek, korzystając z dostępnych materiałów treningowych.
5. Zmęczenie wzroku:
   • Problem: Długotrwałe wpatrywanie się w kolorowe plansze może prowadzić do zmęczenia wzroku i pogorszenia percepcji kolorów.
   • Przygotowanie: Przed badaniem warto zadbać o odpoczynek dla oczu, unikać długotrwałego korzystania z urządzeń elektronicznych, a także zadbać o odpowiednie nawilżenie oczu (np. za pomocą kropli nawilżających).
6. Brak świadomości własnych zaburzeń widzenia barwnego:
   • Problem: Wiele osób z łagodnymi zaburzeniami widzenia barwnego nie zdaje sobie z tego sprawy, co może prowadzić do szoku podczas badania.
   • Przygotowanie: Przed przystąpieniem do rekrutacji do służb mundurowych warto wykonać wstępny test widzenia barwnego, aby uniknąć rozczarowania na późniejszym etapie.
7. Nieumiejętność odróżnienia figur od tła:
   • Problem: Niektóre osoby, nawet z prawidłowym widzeniem barwnym, mogą mieć trudności z wyodrębnieniem figur z tła, szczególnie w przypadku bardziej skomplikowanych wzorów.
   • Przygotowanie: Warto ćwiczyć percepcję wzrokową, rozwiązując różne zadania wymagające rozróżniania figur od tła, takie jak puzzle, łamigłówki czy testy percepcji wzrokowej.
8. Problemy z nazywaniem kolorów:
   • Problem: Niektóre osoby, mimo prawidłowego rozróżniania kolorów, mogą mieć trudności z ich nazywaniem, co może prowadzić do nieporozumień podczas badania.
   • Przygotowanie: Przed badaniem warto przypomnieć sobie nazwy podstawowych kolorów i ich odcieni.

Mimo że nie istnieją skuteczne metody „naprawy” zaburzeń widzenia barwnego, odpowiednie przygotowanie do testu może pomóc uniknąć błędów wynikających z innych czynników niż same zaburzenia percepcji kolorów. W przeciwieństwie do sprawności fizycznej, której poziom można poprawić przed egzaminem, określanym jako test sprawnościowy do policji, wrodzone zaburzenia widzenia barwnego nie poddają się treningowi czy przygotowaniom. Warto również pamiętać, że test Ishihary jest testem przesiewowym, a w przypadku wykrycia nieprawidłowości kandydat może zostać skierowany na dodatkowe, bardziej szczegółowe badania.

Możliwość ponownego podejścia do testu Ishihary

Kwestia możliwości ponownego podejścia do testu Ishihary w przypadku negatywnego wyniku jest złożona i zależy od kilku czynników:

1. Regulamin rekrutacji danej służby mundurowej:
   • Każda służba mundurowa ma własne procedury rekrutacyjne, które określają możliwość ponownego podejścia do badań lekarskich w przypadku negatywnego wyniku.
   • W większości przypadków istnieje możliwość odwołania się od decyzji komisji lekarskiej i ubiegania się o ponowne badanie, ale proces ten jest sformalizowany i wymaga zachowania określonych terminów.
2. Przyczyna negatywnego wyniku:
   • Jeśli negatywny wynik testu Ishihary wynikał z obiektywnych zaburzeń widzenia barwnego (np. protanopii czy deuteranopii), ponowne badanie zazwyczaj potwierdzi te zaburzenia, ponieważ test Ishihary skutecznie wykrywa genetycznie uwarunkowane i trwałe deficyty rozróżniania kolorów.
   • Jeśli jednak negatywny wynik był spowodowany innymi czynnikami, takimi jak stres, zmęczenie, niewłaściwe warunki badania czy tymczasowe problemy zdrowotne, ponowne badanie może przynieść inny wynik.
3. Możliwość odwołania się od decyzji:
   • W przypadku negatywnej opinii komisji lekarskiej kandydat ma zazwyczaj prawo do odwołania się od tej decyzji do komisji wyższego stopnia.
   • W odwołaniu należy przedstawić argumenty i ewentualnie dodatkowe dokumenty medyczne, które mogą podważyć wcześniejszą decyzję.
4. Okres karencji:
   • W większości służb mundurowych istnieje określony okres karencji (zazwyczaj od 6 miesięcy do roku), po którym kandydat może ponownie przystąpić do procesu rekrutacji w przypadku negatywnego wyniku badań lekarskich.
5. Dodatkowe badania specjalistyczne:
   • W niektórych przypadkach kandydat może zostać skierowany na dodatkowe, bardziej szczegółowe badania widzenia barwnego (np. test Farnsworth-Munsell 100 Hue, anomaloskop Nagela), które mogą dać bardziej precyzyjny obraz jego zdolności rozróżniania kolorów.
   • Wyniki tych dodatkowych badań mogą być podstawą do zmiany wcześniejszej decyzji komisji lekarskiej.

Warto pamiętać, że poważne zaburzenia widzenia barwnego, takie jak protanopia czy deuteranopia, są uwarunkowane genetycznie i nie zmieniają się w czasie. Oznacza to, że jeśli kandydat ma zdiagnozowane takie zaburzenie, ponowne badanie prawdopodobnie potwierdzi tę diagnozę. W takim przypadku lepszym rozwiązaniem może być rozważenie innych ścieżek kariery w służbach mundurowych, które nie wymagają perfekcyjnego widzenia barwnego, lub całkowita zmiana planów zawodowych.

Jednakże, jeśli kandydat jest przekonany, że negatywny wynik testu Ishihary był spowodowany czynnikami zewnętrznymi lub tymczasowymi problemami zdrowotnymi, warto skonsultować się z lekarzem okulistą, przeprowadzić dodatkowe badania i rozważyć odwołanie się od decyzji komisji lekarskiej lub ponowne podejście do procesu rekrutacji po upływie okresu karencji.

Praktyczne wskazówki dla kandydatów przed testem Ishihary

Chociaż nie istnieją skuteczne metody „naprawy” genetycznie uwarunkowanych zaburzeń widzenia barwnego, odpowiednie przygotowanie do testu Ishihary może pomóc uniknąć błędów wynikających z innych czynników. Oto praktyczne wskazówki dla kandydatów do służb mundurowych:

1. Wykonaj wstępny test przed oficjalnym badaniem:
   • Przed przystąpieniem do procesu rekrutacji warto wykonać wstępny test widzenia barwnego u okulisty, aby mieć świadomość ewentualnych problemów.
   • Dostępne są również online wersje testu Ishihary oraz aplikacje mobilne, które mogą dać orientacyjny obraz stanu widzenia barwnego. Ponadto warto przy okazji również rozwiązać test matryc Ravena, dostępny również na naszej stronie.
2. Zadbaj o optymalny stan zdrowia przed badaniem:
   • Unikaj alkoholu i używek na co najmniej 24 godziny przed badaniem.
   • Wyśpij się dobrze, ponieważ zmęczenie może wpływać na percepcję kolorów.
   • Zadbaj o odpowiednie nawodnienie organizmu, które ma wpływ na ogólny stan zdrowia, w tym funkcjonowanie narządu wzroku.
3. Zadbaj o oczy przed badaniem:
   • Unikaj długotrwałego korzystania z urządzeń elektronicznych bezpośrednio przed badaniem, aby uniknąć zmęczenia wzroku.
   • Jeśli używasz kropli do oczu, skonsultuj z lekarzem, czy możesz ich używać przed badaniem.
   • Jeśli nosisz okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe, upewnij się, że są one czyste i mają aktualną moc korekcyjną.
4. Poznaj procedurę badania:
   • Zapoznaj się z procedurą badania tablicami Ishihary, aby wiedzieć, czego się spodziewać.
   • Pamiętaj, że każda plansza jest prezentowana przez krótki czas (3-5 sekund), więc ważna jest szybka reakcja.
5. Ćwicz percepcję wzrokową:
   • Wykonuj ćwiczenia percepcji wzrokowej, takie jak rozwiązywanie łamigłówek typu „znajdź różnice” czy „znajdź ukryty obiekt”.
   • Ćwicz szybkie rozpoznawanie cyfr i wzorów.
6. Kontroluj stres:
   • Naucz się technik relaksacyjnych, takich jak głębokie oddychanie czy wizualizacja, które możesz zastosować przed badaniem.
   • Pamiętaj, że stres może wpływać na percepcję kolorów, dlatego ważne jest zachowanie spokoju podczas badania.
7. Zapytaj o warunki badania:
   • Jeśli masz taką możliwość, zapytaj lekarza o warunki, w jakich będzie przeprowadzane badanie, w tym o rodzaj oświetlenia.
   • W przypadku wątpliwości co do warunków oświetleniowych podczas badania, możesz poprosić o ich dostosowanie.
8. Bądź szczery podczas badania:
   • Odpowiadaj zgodnie z tym, co naprawdę widzisz, bez zgadywania czy domyślania się.
   • Jeśli nie jesteś pewien, co widzisz na planszy, powiedz o tym lekarzowi – będzie to bardziej wiarygodne niż zgadywanie.
9. Przygotuj się mentalnie na różne scenariusze:
   • Bądź świadomy, że wynik testu może być różny, i przygotuj się mentalnie na ewentualność negatywnego wyniku.
   • Rozważ alternatywne ścieżki kariery w służbach mundurowych, które nie wymagają perfekcyjnego widzenia barwnego.
10. Skonsultuj się z okulistą przed badaniem:
    • Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące swojego widzenia barwnego, skonsultuj się z okulistą przed przystąpieniem do procesu rekrutacji.
    • Lekarz może przeprowadzić wstępny test i udzielić fachowych porad dotyczących przygotowania do oficjalnego badania.

Pamiętaj, że prawidłowe przygotowanie do testu Ishihary może pomóc uniknąć błędów wynikających z czynników zewnętrznych, ale nie „naprawi” genetycznie uwarunkowanych zaburzeń widzenia barwnego. Jeśli wynik testu okaże się negatywny, możesz zostać wyeliminowany jeszcze przed etapem, którym to jest rozmowa kwalifikacyjna do policji. Jeśli masz świadomość takich zaburzeń, warto rozważyć inne ścieżki kariery w służbach mundurowych lub skonsultować się z doradcą zawodowym w celu znalezienia alternatywnych opcji zawodowych.

Jakie błędy najczęściej popełniają kandydaci?

Podczas badania widzenia barwnego za pomocą tablic Ishihary kandydaci do służb mundurowych często popełniają pewne błędy, które mogą wpłynąć na wynik testu. Poznanie tych typowych błędów może pomóc ich uniknąć:

1. Zgadywanie zamiast uczciwej odpowiedzi:
   • Błąd: Wielu kandydatów, obawiając się negatywnego wyniku, próbuje zgadywać, co jest na planszy, zamiast uczciwie przyznać, że czegoś nie widzi.
   • Konsekwencje: Zgadywanie może prowadzić do błędnych odpowiedzi, a lekarz często potrafi rozpoznać, kiedy kandydat zgaduje zamiast odpowiadać na podstawie tego, co naprawdę widzi.
2. Zbyt długie wpatrywanie się w planszę:
   • Błąd: Niektórzy kandydaci próbują intensywnie wpatrywać się w planszę, licząc na to, że dłuższe patrzenie pomoże im dostrzec ukryty wzór.
   • Konsekwencje: Zbyt długie wpatrywanie się może prowadzić do zmęczenia wzroku i tzw. powidoków (utrzymujących się wrażeń wzrokowych po zniknięciu bodźca), co może zakłócić percepcję kolejnych plansz.
3. Przechylanie głowy lub planszy:
   • Błąd: Niektórzy kandydaci próbują przechylać głowę lub prosić o przechylenie planszy, aby zmienić kąt patrzenia.
   • Konsekwencje: Takie zachowanie może być interpretowane jako próba manipulacji wynikiem testu i może prowadzić do jego unieważnienia.
4. Próby zapamiętania plansz przed badaniem:
   • Błąd: Niektórzy kandydaci próbują wcześniej zapoznać się z konkretnym zestawem tablic i zapamiętać odpowiedzi, aby zaliczyć test Ishihary pozytywnie.
   • Konsekwencje: Wiele służb mundurowych korzysta z różnych zestawów tablic Ishihary lub prezentuje je w losowej kolejności, co czyni takie próby nieskutecznymi. Ponadto, jeśli lekarz zauważy, że kandydat zna odpowiedzi „na pamięć”, może to wzbudzić podejrzenia.
5. Manipulowanie oświetleniem:
   • Błąd: Niektórzy kandydaci próbują manipulować warunkami oświetleniowymi, prosząc o przyciemnienie lub rozjaśnienie pomieszczenia.
   • Konsekwencje: Badanie powinno być przeprowadzone w standardowych warunkach oświetleniowych, a próby ich zmiany mogą być interpretowane jako nieuczciwe.
6. Stosowanie kolorowych soczewek kontaktowych:
   • Błąd: Niektórzy kandydaci próbują stosować specjalne soczewki kontaktowe zaprojektowane do „korygowania” daltonizmu.
   • Konsekwencje: Takie praktyki są łatwe do wykrycia podczas badania okulistycznego i mogą prowadzić do dyskwalifikacji kandydata z procesu rekrutacji.
7. Ignorowanie instrukcji lekarza:
   • Błąd: Niektórzy kandydaci nie słuchają uważnie instrukcji lekarza dotyczących procedury badania.
   • Konsekwencje: Niezrozumienie instrukcji może prowadzić do błędnego wykonania testu i nieadekwatnych odpowiedzi.
8. Stresowanie się wynikiem:
   • Błąd: Wielu kandydatów jest nadmiernie zestresowanych podczas badania, co może wpływać na ich percepcję i koncentrację.
   • Konsekwencje: Stres może zaburzać normalne funkcjonowanie poznawcze, w tym percepcję wzrokową, co może prowadzić do błędnych odpowiedzi.
9. Brak przygotowania fizjologicznego:
   • Błąd: Niektórzy kandydaci przystępują do badania będąc zmęczonymi, niewyspanymi lub pod wpływem substancji, które mogą wpływać na percepcję wzrokową.
   • Konsekwencje: Taki stan może prowadzić do gorszych wyników testu, nawet u osób z prawidłowym widzeniem barwnym.
10. Nierozumienie konsekwencji wyniku:
    • Błąd: Wielu kandydatów nie rozumie, że test Ishihary jest tylko częścią kompleksowej oceny zdrowia i że negatywny wynik nie zawsze oznacza całkowitą dyskwalifikację z procesu rekrutacji.
    • Konsekwencje: Taka niewiedza może prowadzić do nadmiernego stresu i niewłaściwego podejścia do badania.

Świadomość tych typowych błędów pozwala kandydatom lepiej przygotować się do testu Ishihary i podejść do niego z właściwym nastawieniem – uczciwością, spokojem i zrozumieniem procedury. Pamiętaj, że test służy przede wszystkim do oceny twojej zdolności do wykonywania przyszłych obowiązków służbowych, a nie do celowego „wyłapywania” kandydatów.

Test Ishihary: co zrobić w przypadku negatywnego wyniku?

Otrzymanie negatywnego wyniku testu Ishihary podczas badań do służb mundurowych może być rozczarowujące, ale nie oznacza końca marzeń o karierze w tych formacjach. Oto co można zrobić w takiej sytuacji:

1. Poproś o szczegółowe wyjaśnienie wyniku:
   • Zapytaj lekarza o dokładny charakter i stopień zaburzenia widzenia barwnego, które zostało u ciebie wykryte.
   • Dowiedz się, czy jest to łagodna forma zaburzenia (np. anomalia), czy poważniejsza (np. anopia).
   • Zapytaj, jakie konkretnie kolory są problematyczne w twoim przypadku.
2. Rozważ dodatkowe badania specjalistyczne:
   • Test Ishihary jest testem przesiewowym i może nie dawać pełnego obrazu zaburzenia widzenia barwnego.
   • Rozważ wykonanie bardziej zaawansowanych testów, takich jak test Farnsworth-Munsell 100 Hue czy badanie anomaloskopem Nagela, które mogą dać bardziej szczegółowy obraz zaburzenia.
   • Wyniki tych badań mogą czasem wykazać, że zaburzenie jest łagodniejsze niż wynikałoby to z testu Ishihary.
3. Skonsultuj się z innym specjalistą:
   • Jeśli masz wątpliwości co do wyniku, rozważ konsultację u innego okulisty specjalizującego się w zaburzeniach widzenia barwnego.
   • Pamiętaj jednak, że poważne formy daltonizmu są uwarunkowane genetycznie i zazwyczaj nie zmieniają się w czasie.
4. Złóż odwołanie od decyzji komisji lekarskiej:
   • Jeśli uważasz, że wynik testu był nieprawidłowy lub że twoje zaburzenie widzenia barwnego nie powinno dyskwalifikować cię z konkretnego stanowiska, możesz złożyć odwołanie od decyzji komisji lekarskiej.
   • W odwołaniu przedstaw argumenty i ewentualnie dodatkowe dokumenty medyczne potwierdzające twoje stanowisko.
   • Pamiętaj o zachowaniu terminów na złożenie odwołania, które są określone w regulaminie rekrutacji danej służby.
5. Rozważ inne stanowiska w służbach mundurowych:
   • Nie wszystkie stanowiska w służbach mundurowych wymagają perfekcyjnego widzenia barwnego.
   • Zastanów się nad stanowiskami administracyjnymi, logistycznymi, informatycznymi czy analitycznymi, gdzie prawidłowe rozpoznawanie kolorów może nie być kluczowe.
   • Składając podanie o przyjęcie do służby w policji, warto wcześniej zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi widzenia barwnego dla konkretnych stanowisk.
   • Skonsultuj się z działem kadr lub rekruterem danej służby, aby dowiedzieć się o alternatywnych możliwościach.
6. Przygotuj się do ponownego podejścia po okresie karencji:
   • W większości służb mundurowych istnieje określony okres karencji (zazwyczaj od 6 miesięcy do roku), po którym możesz ponownie przystąpić do procesu rekrutacji.
   • Wykorzystaj ten czas na poprawę innych aspektów swojej kandydatury, takich jak sprawność fizyczna, wiedza teoretyczna czy kwalifikacje zawodowe.
7. Rozważ alternatywne ścieżki kariery:
   • Jeśli zaburzenie widzenia barwnego jest poważne i stanowi przeciwwskazanie do służby w wybranej formacji, warto rozważyć inne ścieżki kariery związane z bezpieczeństwem i ochroną.
   • Możesz rozważyć pracę w administracji publicznej, firmach ochroniarskich, instytucjach zajmujących się zarządzaniem kryzysowym czy organizacjach humanitarnych.

Tablice Ishihary w służbach mundurowych – najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy podczas testu można używać okularów lub soczewek kontaktowych?

Tak, podczas testu Ishihary można korzystać z okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych, które korygują wady refrakcji (krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm). Należy jednak pamiętać, że są to jedynie pomoce korygujące ostrość widzenia, a nie zaburzenia widzenia barwnego. Standardowa procedura badania tablicami Ishihary przewiduje możliwość wykonania testu w okularach lub soczewkach, jeśli pacjent używa ich na co dzień.

Czy test Ishihary w Wojsku Polskim różni się od testu w Policji?

Sam test Ishihary jest standardową procedurą diagnostyczną i przebiega podobnie zarówno w Wojsku Polskim, jak i w Policji. Różnice dotyczą natomiast kryteriów oceny wyników i wymagań stawianych kandydatom. Wojsko Polskie stosuje zazwyczaj bardziej rygorystyczne normy, szczególnie dla określonych specjalności, takich jak piloci czy operatorzy systemów radarowych. Rekrutacja do Policji również obejmuje dokładną ocenę widzenia barwnego, choć wymagania mogą być nieco mniej restrykcyjne dla stanowisk administracyjnych, natomiast dla funkcjonariuszy ruchu drogowego czy techników kryminalistyki również obowiązują wysokie standardy prawidłowego rozpoznawania barw.

Czy można odwołać się od negatywnego wyniku testu?

Tak, kandydat ma prawo odwołać się od negatywnego wyniku testu Ishihary w ramach ogólnej procedury odwoławczej od decyzji komisji lekarskiej. W takim przypadku sprawa trafia do komisji lekarskiej wyższego stopnia, która może zlecić przeprowadzenie dodatkowych, bardziej szczegółowych badań widzenia barwnego (np. przy użyciu anomaloskopu Nagela lub testu Farnsworth-Munsell). Warto jednak pamiętać, że tablice Ishihary są uznawane za wiarygodne narzędzie diagnostyczne i odwołania rzadko zmieniają pierwotną decyzję, chyba że wynik był graniczny lub wystąpiły nieprawidłowości w procedurze badania.

Czy istnieją alternatywne metody badania widzenia barwnego, jeśli nie zaliczy się tablic Ishihary?

Tak, istnieją bardziej zaawansowane metody badania widzenia barwnego, które mogą być zastosowane jako uzupełnienie lub alternatywa dla testu Ishihary. Do najczęściej stosowanych należą: test Farnsworth-Munsell 100 Hue (bardziej szczegółowy test rozróżniania odcieni), anomaloskop Nagela (przyrząd pozwalający precyzyjnie określić typ i nasilenie zaburzenia) oraz testy funkcjonalne (badające praktyczną zdolność rozpoznawania sygnałów świetlnych i innych kolorowych obiektów w warunkach zbliżonych do rzeczywistych). Komisja lekarska może zdecydować o przeprowadzeniu tych dodatkowych badań w przypadku wątpliwości lub w odpowiedzi na odwołanie kandydata.

Jak często funkcjonariusze przechodzą ponowne badania widzenia barwnego podczas służby?

Funkcjonariusze służb mundurowych przechodzą okresowe badania profilaktyczne, których częstotliwość zależy od wieku, zajmowanego stanowiska oraz indywidualnych wskazań lekarskich. Standardowo, badania takie wykonuje się co 3-5 lat, a w przypadku stanowisk szczególnie wymagających (np. piloci) – nawet co rok. Test Ishihary jest zwykle częścią tych okresowych badań, choć warto zaznaczyć, że zaburzenia widzenia barwnego mają najczęściej charakter wrodzony i rzadko ulegają pogorszeniu z wiekiem. Jeśli funkcjonariusz przeszedł pozytywnie badanie tablicami Ishihary przy wstępnej kwalifikacji, prawdopodobieństwo negatywnego wyniku w późniejszym okresie służby jest niewielkie.

Czy częściowy daltonizm (protan/deutan) zawsze wyklucza ze służby?

Nie, częściowy daltonizm (protanomalia, deuteranomalia) nie zawsze wyklucza z możliwości służby w formacjach mundurowych. Kluczowe znaczenie ma stopień nasilenia zaburzenia oraz specyfika stanowiska, o które ubiega się kandydat. Łagodne formy zaburzeń widzenia barwnego mogą być akceptowalne na stanowiskach, gdzie precyzyjne rozpoznawanie kolorów nie jest kluczowe dla bezpieczeństwa (np. niektóre stanowiska administracyjne, logistyczne czy informatyczne). W przypadku stanowisk operacyjnych, takich jak pilot, policjant ruchu drogowego czy strażak, wymagania są bardziej rygorystyczne i nawet łagodne zaburzenia widzenia barwnego mogą stanowić przeciwwskazanie do służby.

Czy specjalne okulary lub filtry mogą poprawić wynik testu Ishihary?

Na rynku dostępne są specjalne okulary czy filtry, które producenci reklamują jako pomoce dla osób z daltonizmem, mające poprawiać rozróżnianie kolorów. Jednak podczas oficjalnych badań kwalifikacyjnych do służb mundurowych ich użycie jest niedozwolone i traktowane jako próba obejścia wymagań zdrowotnych. Test Ishihary ma na celu ocenę naturalnych zdolności kandydata do rozpoznawania barw, bez stosowania dodatkowych pomocy. Warto podkreślić, że choć niektóre z tych produktów mogą nieznacznie poprawiać kontrast między pewnymi kolorami, nie są w stanie całkowicie skorygować zaburzeń widzenia barwnego i nie są uznawane przez komisje lekarskie.

Czy wynik testu zależy od warunków oświetleniowych pomieszczenia?

Tak, warunki oświetleniowe mają istotny wpływ na wynik testu Ishihary. Zgodnie z procedurą, badanie powinno być przeprowadzane w pomieszczeniu o dobrym, równomiernym oświetleniu, najlepiej przy świetle dziennym (o temperaturze barwowej około 6500 K) lub przy użyciu specjalnej lampy imitującej światło dzienne. Zbyt słabe oświetlenie, światło o niewłaściwej barwie (np. żółtawe światło żarówek) lub odblaski na powierzchni tablic mogą zniekształcać kolory i prowadzić do błędnych wyników. Dlatego profesjonalne komisje lekarskie dbają o zapewnienie standardowych warunków oświetleniowych podczas przeprowadzania testu Ishihary.

Czy kandydaci po laserowej korekcji wzroku mogą podchodzić do testu Ishihary?

Tak, kandydaci po laserowej korekcji wzroku (np. metodą LASIK, PRK) mogą normalnie podchodzić do testu Ishihary. Zabiegi korekcji laserowej korygują wady refrakcji, takie jak krótkowzroczność, dalekowzroczność czy astygmatyzm, ale nie mają wpływu na widzenie barwne, które zależy od funkcjonowania czopków w siatkówce oka. Jeśli przed zabiegiem kandydat nie miał zaburzeń widzenia barwnego, to po zabiegu nadal powinien prawidłowo rozpoznawać kolory w teście Ishihary. Warto jednak pamiętać o zachowaniu odpowiedniego odstępu czasowego między zabiegiem a badaniem (zwykle minimum 3-6 miesięcy), aby proces gojenia był całkowicie zakończony.

Na jakim etapie komisji lekarskiej wykonywany jest test Ishihary?

Test Ishihary jest zazwyczaj wykonywany podczas badania okulistycznego, które stanowi jeden z elementów kompleksowej oceny stanu zdrowia kandydata przez komisję lekarską. W typowej procedurze kwalifikacyjnej do służb mundurowych badanie okulistyczne, w tym test Ishihary, przeprowadzane jest na wczesnym etapie procesu, często podczas pierwszego lub drugiego dnia badań. Jest to podyktowane tym, że zaburzenia widzenia barwnego mogą stanowić bezwzględne przeciwwskazanie do służby na wielu stanowiskach, więc ich wczesne wykrycie pozwala uniknąć przeprowadzania dalszych, czasochłonnych i kosztownych badań u kandydatów, którzy ostatecznie nie spełnią wymagań zdrowotnych.

Test Ishihary: Podsumowanie

Tablice Ishihary stanowią fundamentalne narzędzie diagnostyczne w badaniach okulistycznych kandydatów do służb mundurowych. Prawidłowe widzenie barwne jest kluczowym elementem zdolności do służby, szczególnie na stanowiskach operacyjnych wymagających szybkiego i bezbłędnego rozpoznawania kolorowych sygnałów, oznaczeń czy wskaźników.

Zarówno w Policji, Wojsku Polskim jak i innych formacjach mundurowych, wymagania dotyczące widzenia barwnego są jasno określone w odpowiednich przepisach i zależą od specyfiki stanowiska. Istniejące stopnie w policji determinują zakres obowiązków funkcjonariuszy – od posterunkowego po generalnego inspektora – a prawidłowe rozpoznawanie barw może mieć znaczenie dla efektywnego wykonywania tych obowiązków, choć wymagania te są zwykle bardziej rygorystyczne dla funkcjonariuszy liniowych niż dla kadry kierowniczej zajmującej się pracą administracyjną.

Kandydaci z zaburzeniami widzenia barwnego powinni rozważyć alternatywne ścieżki kariery w ramach służb mundurowych, skupiając się na stanowiskach, gdzie precyzyjne rozpoznawanie kolorów nie jest kluczowe dla bezpieczeństwa. Warto również pamiętać, że test Ishihary jest jedynie testem przesiewowym, a w przypadku wątpliwości istnieją bardziej zaawansowane metody badania widzenia barwnego, które mogą dostarczyć bardziej precyzyjnych informacji o charakterze i nasileniu zaburzenia.

Podsumowując, choć zaburzenia widzenia barwnego mogą stanowić przeszkodę w realizacji marzeń o służbie w formacjach mundurowych, nie oznaczają one automatycznej dyskwalifikacji ze wszystkich stanowisk. Kluczowe jest świadome podejście do własnych ograniczeń oraz poszukiwanie obszarów, w których posiadane predyspozycje będą stanowić atut, a nie przeszkodę w wykonywaniu obowiązków służbowych.

Przydatne linki:

• Test matryc Ravena
• Dodatkowe punkty do Policji – jak zdobyć punktowane preferencje i zwiększyć swoje szanse w rekrutacji?
• Poradnik dla kursantów – co zabrać na szkołę policji?
• Środki przymusu bezpośredniego – kompleksowy przewodnik po ustawie o ŚPB i BP